Groby stalowowolskich bohaterów na Cmentarzu Komunalnym Krzyż w Tarnowie (fot. Fundacja KEDYW)
Od 2017 roku ciągnie się sprawa dotyczącą dwóch zapomnianych grobów konspiratorów, którzy w 1939 roku współtworzyli struktury Służby Zwycięstwu Polski (SZP) w Stalowej Woli. Obydwaj żołnierze zamordowani zostali przez Niemców w czasie okupacji i pogrzebani na tzw. Nowym Cmenarzu w Tarnowie. W ostatnim czasie potwierdzone zostały miejsca pochówków i oznakowane zostały przez nas tymczasowymi tabliczkami.
Współtwórcami pierwszych struktur konspiracyjnej antyniemieckiej Służby Zwycięstwu Polski (SZP) w Stalowej Woli byli Jan Zatopiański i Kazimierz Zahorecki. Obydwaj zostali aresztowani podczas łapanki w Stalowej Woli 18 maja 1940 roku i wkrótce wywiezieni zostali wraz z innymi więźniami do niemieckiego obozu KL Auschwitz do Oświęcimia (woj. małopolskie), gdzie Niemcy rozpoczęli wysyłać pierwsze transporty z Polakami. Jak się okazało w Oświęcimiu, transport z więźniami ze Stalowej Woli nie został ujęty na liście więźniów, więc Niemcy odesłali ich z powrotem do więzienia w Tarnowie skąd przybył transport.
Upozorowana niemiecka zbrodnia
Po powrocie do Tarnowa Niemcy rozpoczęli brutalne przesłuchania Zatopiańskiego i później Zahoreckiego, które zakończyły się samobójstwami obydwóch więźniów. Według relacji świadków Niemcy upozorowali samobójczą śmierć dwóch więźniów ze Stalowej Woli aby zmyć z siebie winę zbrodni. Jaki był rzeczywisty cel Niemców w stworzeniu tej mistyfikacji nie jest wciąż jasne. Prawdopodobnie aby był większy rozgłos o „samobójstwie” wśród Polaków, Niemcy zezwolili na zabranie ich zwłok i pochowanie. Tak też się stało i dzięki Polakom groby obydwóch konspiratorów zostały zaznaczone i po wojnie otrzymały tabliczki. Niestety przez kolejne lata o groby nie miał kto dbać i popadły w ruinę, zniknęły tabliczki i zostały zapomniane. Finalnie jeden z nich (grób Zahoreckiego) w późniejszym czasie przeznaczony został do kolejnych pochówków i być może jest w nim kolejna osoba.
Badania Fundacji KEDYW
W 2017 roku podczas badań konspiratorów SZP i gromadzenia wszelkich informacji o możliwych pochówkach, dzięki pomocy rodziny Jana Zatopiańskiego oraz przy pomocy pracowników Cmentarzy Komunalnych w Tarnowie udało się ustalić, że nasi bohaterzy Jan Zatopiański i Kazimierz Zahorecki rzeczywiście mieli swoje pochówki i zostali odnotowani w księgach cmentarnych.
Następnie skontaktowaliśmy się z Biurem Poszukiwań i Identyfikacji w krakowskim oddziale Instytutu Pamięci Narodowej aby ich poinformować o odnalezionych grobach i aby pomogli przywrócić groby naszym bohaterom. Tutaj sprawa niestety utkwiła na parę lat. Później przyszła jeszcze pandemia Covid19 i sprawy musiały zaczekać na kolejne lata.
Badania ciąg dalszy
W 2023 roku ponownie zwróciliśmy się do zarządu Cmentarzy Komunalnych w Tarnowie oraz do krakowskiego IPN o dalsze badanie sprawy. Tym razem udało się wreszcie ustalić zarządcy cmentarza, że pochówki wciąż istnieją. W międzyczasie krakowski IPN zwrócił się do Biura Upamiętnień Walk i Męczeństwa aby groby naszych bohaterów zostały zbadane i aby zrobione zostały im nowe nagrobki z oznakowaniem grobu bohatera.
W tych sprawach w ostatnich dniach skontaktował się z nami specjalista z IPN i poinformował nas, że po wstępnych ustaleniach IPN wiadomo, że grób Jana Zatopiańskiego wciąż istnieje i jest nienaruszony. Poinformował nas też, że grób Kazimierza Zahoreckiego również istnieje ale prawdopodobnie był w tym miejscu kolejny pochówek i sprawę muszą jeszcze przeznaczyć do dalszych badań, a ile to potrwa to trudno powiedzieć.
Tymczasowe tabliczki
Choć sprawa nie jest jeszcze zamknięta i będzie jeszcze jakiś czas trwała przez wymagane dalsze badania, to zarządca Cmentarzy Komunalnych będąc pewni, że groby nie zostały zniszczone przywrócił je do spisu grobów i wykonali zdjęcia do bazy wyszukiwarki internetowej. Mając powyższe na uwadze Fundacja KEDYW wykonała tymczasowe tabliczki z informacjami poległych i zamontowaliśmy je we wskazanych miejscach aby do czasu wykonania nowych grobów przez IPN było klarowne, że są to groby bohaterów.
Mimo, że cały ten proces trwa wiele lat i jeszcze się nie zakończył, to i tak cieszymy się, że nasi bohaterowie zostali odnalezieni i że nie będą już nigdy anonimowi i zapomnieni.
Lokalizacja grobu Jana Zatopiańskiego: https://tarnow.grobonet.com/grobonet/start.php?id=detale&idg=80206913&inni=0&cinki=0
Lokalizacja grobu Kazimierza Zahoreckiego: https://tarnow.grobonet.com/grobonet/start.php?id=detale&idg=80230101&inni=0&cinki=2
Wieczna Chwała Bohaterom!
FK