W niedzielę 29 stycznia 2023 roku uczciliśmy 79. rocznicę niemieckiej egzekucji na grupie polskich więźniów w Pełkiniach koło Jarosławia (woj. podkarpackie), w której zginęło 7 żołnierzy Korpusu Zachodniego Armii Krajowej ze Stalowej Woli.
Tegoroczny wyjazd do Pełkiń był dla nas szczególnym wydarzeniem gdyż pierwszy raz mogliśmy zobaczyć miejsce egzekucji żołnierzy KZ-AK aresztowanych w Stalowej Woli w grudniu 1943 r. z tzw. „trzeciej grupy”, którzy rozstrzelani zostali przez Niemców w Pełkiniach 29 stycznia 1944 roku. Pierwszy raz uczciliśmy ich pamięć na miejscu egzekucji dlatego, że miejsce zbrodni było zapomniane, a pomimo naszych starań od lat nie mogliśmy miejsca tego odnaleźć. Pomnik i miejsce egzekucji (osobne i oddalone od siebie kilkadziesiąt metrów) udało się wreszcie namierzyć dzięki lokalnemu pasjonatowi historii Panu Piotrowi Perykasza, który skontaktował się z nami w zeszłym roku po odnalezieniu w internecie informacji o zbrodni na naszym portalu.
Pan Piotr Perykasza nie tylko pokazał nam miejsca związane z egzekucją ale także opowiedział nam wiele szczegółów dotyczących tej zbrodni, gdyż jak się okazuje sam bada ten temat od lat.
Po zapaleniu zniczy na pomniku i w miejscu egzekucji Pan Perykasza zabrał wszystkich na wycieczkę po miejscach pamięci w Pełkiniach. Pełkinie w latach niemieckiej okupacji było miejscem ulokowania przez Niemców potężnego obozu jenieckiego, który w czasie istnienia przetrzymywał ok. 30.000 więźniów.
W wydarzeniu udział wzięli Fundacja KEDYW, członkowie Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Koła Obwodu Nisko-Stalowa Wola i harcerze 5 Drużyny Harcerskiej „Wahpeton” ze Stalowej Woli.
Będąc zaledwie kilka kilometrów od Jarosławia przejechaliśmy jeszcze wszyscy na Stary Cmentarz do Jarosławia gdzie spoczywa niezłomny Franciszek Przysiężniak „Ojciec Jan”, legendarny dowódca NOW, AK i NZW.
Zapomniana niemiecka zbrodnia
W egzekucji według niemieckiego obwieszczenia zginęło 21 osób. Wśród zamordowanych było siedmiu członków stalowowolskiego Korpusu Zachodniego Armii Krajowej.
- Aleksander Będkowski ze Stalowej Woli, żołnierz KZ
- Henryk Skulski ze Stalowej Woli, żołnierz KZ
- Antoni Marcinkowski ze Stalowej Woli, żołnierz KZ
- Roman Polak ze Stalowej Woli, żołnierz KZ
- Rudolf Paterek z Charzewic, żołnierz KZ
- Adam Zaręba ze Stalowej Woli, żołnierz KZ
- Zenon Łabuś ze Stalowej Woli, żołnierz KZ
- Zbigniew Kłos z Jarosławia
- Tadeusz Głowa z Jarosławia
- Franciszek Głowa z Jarosławia
- Stanisław Rudny z Jarosławia
- Józef Dybka z Niska
- Aleksander Misztal z Bachór
- Marian Grzenda z Jarosławia
- Piotr Małek z Jarosławia
- Mikołaj Kudła z Pełkini
- Mieczysław Bojarski z Pełkini
- Michał Bojarski z Pełkini
- Antoni Skotnicki z Pełkini
- Wojciech Skotnicki z Pełkini
- Stanisław Rzucidło z Obojnej
Trzecia i ostatnia egzekucja z żołnierzami KZ w Pełkiniach była najliczniejsza, bo oprócz siedmiu żołnierzy stalowowolskiego KZ-AK, Niemcy rozstrzelali dodatkowych 14 zakładników z pobliskich miejscowości oraz mieszkańców Pełkin. Egzekucja, w której znalazła się trzecia grupa żołnierzy stalowowolskiego KZ była odwetem Niemców za zastrzelenie przez AK w Pełkiniach urzędnika niemieckiej policji Lachmanna i policjanta granatowego Leciejewskiego. Grupa zakładników z KZ-AK była ostatnią spośród aresztowanych w Stalowej Woli w grudniu 1943 r. Po tej egzekucji Korpus Zachodni w Stalowej Woli przestał istnieć.
Część Ich Pamięci!
MW